Kriptolog ve tarihçilerin ortaklaşa çalışarak yapay zeka desteğiyle altı aylık bir süre içinde çözdüğü V. Charles imzasını taşıyan, kendisine yönelik suikast planlarını dile getirdiği 500 yıllık şifreli mektubunun gizemi ortaya çıkarıldı.
Batı Avrupa ve Amerika’nın büyük bir bölümünü içine alan geniş bir imparatorluğa hükmeden Roma İmparatoru ve İspanya Kralı V. Charles’ın 40 yıldan uzun süren hükümdarlığı, kendisini 16. yüzyılın en güçlü devlet insanlarından biri yapmıştı. O döneminde Fransa’yla aralarında savaş olmuş ancak barış yapılmıştı. Bir süre sonra iki ülke arasındaki gerilim tekrar başlamış, imparator 1547 yılında Fransa Büyükelçisi Jean de Saint-Mauris’e bir şifreli mektup yazmıştı. Stanislas kütüphanesinin koleksiyonunda yüzyıllardır unutulmuş bir hâlde duran bu mektubu, Nancy’deki Loria Laboratuvarı’nda kriptolog olarak çalışan ve mektubun varlığından ilk kez 2019’da haberdar olan Cécile Pierrot, uzun araştırmalardan sonra 2021 yılında mektuba ulaşmayı başarmıştı.
Cécile Pierrot ve modern tarih alanında kıdemli öğretim görevlisi Camille Desenclos, Charles V’den gelen şifreli bir mektubun kod çözme sürecini açıklıyor.
Yapay zeka yazılımları ile desteklenen özenli çalışmada Pierrot, Charles V tarafından kullanılan yaklaşık 120 sembolün “farklı ailelerini” buldu. “Tüm kelimeler tek bir sembolle şifrelendi” ve imparatorun ünsüzlerden sonra gelen sesli harfleri işaretlerle değiştirdiğini muhtemelen de Arapça’dan ilham alınmış olabileceğini söyledi.
Bir diğer engel ise mesajı çözmeye çalışan düşmanları yanıltmak için anlamsız semboller kullanılmasıydı.
Çığır açan gelişme, geçtiğimiz haziran ayında Pierrot’un mektuptaki bir ifadeyi anlaması ve ekibin tarihçi Camille Desenclos’un yardımıyla kodu çözmesiyle gerçekleşti. “Zor ve uzun bir çalışmaydı ama gerçekten gün içerisinde büyük bir atılım gerçekleşti ve birdenbire doğru hipoteze sahip olduk” dedi.
İspanya Kralı’na, Fransa büyükelçisinden gelen bir başka mektubun kenar boşluğuna bir transkripsiyon kodu karalamasının da mektubun şifresinin yapay zekâ ile çözülmesinde önemli rol oynadığı bildirildi.
Desenclos, “Bir tarihçi olarak beş yüzyıl boyunca kimsenin okumayı başaramadığı bir mektubu okumayı başarmanın nadir olan bir şey olduğunu.” söyledi. Desenclos, mektubun 1544 yılında barış anlaşması imzalamış olan I. Francis ile V. Charles arasındaki ilişkilerin 1547’deki “biraz bozulmuş durumunu doğruladığını” ifade etti. V. Charles’a suikast planlandığına dair söylentiler olmasına rağmen bu konuda çok az bilgiye sahip olduklarını belirten Desenclos, bu şifreli mektubun Charles’ın kendisine yönelik bir komplo düzenlenmesinden korktuğunu teyit ettiğini bildirdi.
Araştırmacılar şimdi, “V. Charles’ın Avrupa’daki stratejisinin anlık görüntüsünü elde etmek için” imparator ile büyükelçisi arasındaki diğer mektupları da tespit etmeyi umuyorlar.
Savaş ULUÇAY / Siber Dünya – bölge VİZYON İş ve Yaşam Dergisi Nisan 2024 sayısı
